Strony umowy muszą być dokładnie określone, przez podanie nazw, adresów, danych rejestrowych, a także wskazanie osób uprawnionych do reprezentacji. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na to, żeby kontrahent był reprezentowany przez osoby do tego uprawnione, w razie potrzeby posiadające właściwe pełnomocnictwa.
Żeby uniknąć nieporozumień
Szczegółowego opisu wymagają wszelkie prawa i obowiązki stron, w tym zwłaszcza tzw. pakiet franczyzowy – powinno być wskazane, jakiej wiedzy, świadczeń, zezwoleń i pomocy udzieli franczyzodawca, na jakich zasadach i warunkach, za jaką odpłatnością oraz jakie obowiązki i prawa ma franczyzobiorca. Pakiet obejmuje najczęściej prawo do korzystania z nazwy, znaku towarowego (logo), wzorów użytkowych, stosowania przyjętej kolorystyki, wizualizacji wszelkich materiałów oraz wystroju i umeblowania wnętrz, stosowania opracowanych metod działania, zarządzania, rekrutacji personelu, obsługi klientów i innych zasad wewnętrznej organizacji – czyli kompletnej wiedzy i metod biznesowych franczyzodawcy, określanych jako know how. Zwykle franczyzodawca zapewnia także szkolenia i uczestnictwo we wspólnych akcjach marketingowych oraz promocyjnych.
Dla uniknięcia nieporozumień w umowie (lub załącznikach do niej, stanowiących jej integralną część) powinien być szczegółowo opisany pakiet franczyzowy, w tym zasady i ograniczenia związane z jego wykorzystywaniem, załączone wizualizacje, zdjęcia, wzory, katalogi, opracowane w formie instrukcji (tzw. manual) procedury, sporządzony wykaz szkoleń obowiązkowych i dodatkowych, a także ustalone zasady uczestnictwa i finansowania akcji promocyjno marketingowych.
Tajemnica obowiązuje obie strony
Franczyzodawca, dzieląc się swoim know how i renomą, chce za chować istotne dane w tajemnicy, z kolei franczyzobiorca może być też zainteresowany tym, aby chronić pewne informacje na swój temat.
Umowa musi więc przewidywać obowiązek zachowania tajemnicy przez obie strony. Poza tym sprawne funkcjonowanie sieci wymaga od uczestników lojalności, czyli postępowania zgodnego z przyjętą polityką wewnętrzną oraz zasadami uczciwości. Za naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy i lojalności umowa zazwyczaj przewiduje konkretne sankcje, np. kary finansowe czy możliwość wcześniejszego zakończenia współpracy (lub obie sankcje). Franczyzodawca zwykle zastrzega także w umowie klauzule konkurencyjne, aby chronić sieć i ograniczyć niepożądaną rotację uczestników. Klauzula konkurencyjna może np. ograniczać franczyzobiorcę w działaniu na terytorium innym niż określone w umowie, w podejmowaniu innej działalności, która może skutkować szkodą franczyzodawcy, zapobiegać dystrybucji towarów lub świadczeniu usług w inny sposób, niż reguluje to umowa – a wszystko to w czasie trwania współpracy, jak i przez pewien okres po jej zakończeniu. Jeśli zastrzeżenia mają być skuteczne, również powinny być obwarowane sankcjami za ich naruszenie.
Klauzule umowne, w tym dotyczące ochrony tajemnicy, lojalności, oraz klauzule konkurencyjne nie mogą być jednak dowolne.
Czyny nieuczciwej konkurencji
Analizując umowę, trzeba też zwrócić uwagę na regulacje ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, z której wynika, że czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagra ża lub narusza interes innego przedsiębiorcy bądź klienta.
Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:
wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenia dotyczące towarów oraz ich pochodzenia geograficznego, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.
Ponieważ franczyzobiorca samodzielnie odpowiada za ewentualne naruszenia prawa, sprawdzenie najistotniejszych regulacji ustawowych jest niezbędne dla własnego bezpieczeństwa prawnego. Warto też zbadać umowę pod kątem szeroko pojmowanej ochrony własności intelektualnej, czyli nie zapominać o prawie autorskim i prawie własności intelektualnej.
Ukryte opłaty
Umowa franczyzowa jest umową odpłatną, a franczyzobiorca musi uiszczać na rzecz franczyzodawcy umówione wynagrodzenie. Zwykle jest to szereg opłat, począwszy od wstępnych, przez okresowe, za wspólne przedsięwzięcia, a na licencyjnych skończywszy. Ważne jest, aby opłaty były ujęte w umowie w sposób uporządkowany, ze wskazaniem podstaw ich naliczania i terminów płatności. Franczyzobiorca, przystępując do systemu, musi wiedzieć, jakie opłaty go obciążają i musi mieć możliwość oszacowania ich wysokości. Przed podpisaniem umowy powinien sprawdzić, czy nie ma opłat ukrytych lub ogólnikowo określonych, a także jakie są zasady pokrycia wszelkich kosztów związanych z umową, np. licencji, zakupu obowiązkowego wyposażenia, produktów, materiałów, korzystania z nieruchomości, kosztów wystroju wnętrz i zmian tego wystroju, rebrandingu, akcji promocyjno marketingowych czy szkoleń.
Szczególne regulacje
W umowie nie może zabraknąć regulacji szczególnych, np. w przypadku zmiany formy prawnej działalności na skutek przekształceń, śmierci osoby fizycznej i ewentualnego wejścia w jej miejsce innych osób, utraty bytu osoby prawnej, zbycia przedsiębiorstwa innej osobie... Oczywiście życie jest bogatsze niż najlepsze regulacje prawne, ale pewne zdarzenia są na tyle regularne, że można je przewidzieć.
Kończymy współpracę
W umowie muszą być uregulowane: czas trwania (określony czy nieokreślony) umowy oraz zasady jej zakończenia, przewidujące np. przyczyny wcześniejszego jej ustania po każdej ze stron. Wyraźnie muszą być wskazane przypadki, w jakich współpraca może ulec natychmiastowemu zakończeniu, oraz określone okresy wypowiedzenia.
W tym ostatnim przypadku powinien być uregulowany tryb funkcjonowania stron w okresie wygaszania umowy, ponieważ jest to szczególny okres współpracy – wiadomo, że nie będzie kontynuowana, ale nie jest kończona w trybie natychmiastowym.
Partnerzy już w umowie muszą wskazać, jak dokonają wzajemnych rozliczeń, zwrotów towarów czy wyposażenia, w jakich terminach zostaną usunięte oznaczenia (znaki towarowe, logo), przekazane bazy danych i inne nośniki zawierające informacje, które nie będą mogły być wykorzystywane przez strony.
Umowy powiązane
Poza tym z umową franczyzową mogą być związane inne umowy, np. najmu lub dzierżawy nieruchomości, kredytu, pożyczki, leasingu, o świadczenie rozmaitych usług przez podmioty trzecie, czy umowy o pracę z pracownikami franczyzobiorcy. Warto wcześniej ustalić, czy i jaki wpływ na ich treść może mieć franczyzodawca, oraz zatroszczyć się, by postanowienia tych umów nie były ze sobą sprzeczne. Jeśli niektóre z nich zostały zawarte wcześniej, przed podpisaniem umowy franczyzowej, warto je porównać, żeby uniknąć później ewentualnych problemów prawnych.
Agnieszka Grzesiek, radca prawny, Kancelaria Prawa Gospodarczego, www.kpgag.eu
Źródło: wiadomoscihandlowe.pl (2017)
