Jaki jest ślad węglowy pozostawia wyprodukowanie 1 kg mleka?
Krowy w porównaniu z innymi zwierzętami gospodarskimi produkują duże ilości gazów. Metan i tlenek diazotu (podtlenek azotu) przeliczamy na ekwiwalent dwutlenku węgla. Ślad CO2 mówi o tym, ile gazów klimatycznych powstaje podczas produkcji jednego kilograma mleka.
W międzynarodowych porównaniach produkcja mleka w Niemczech nie wypada źle – przeciętnie 1,1 kg CO2 na 1 kg mleka (IFEU 2014, DFAO 2010). Średnia wartość międzynarodowa to 2,4 kg CO2 na 1 kg mleka.
Krowy w ostatnim czasie stały się kozłem ofiarnym tematu dyskusji o emisji gazów. Niektóre mleczarnie (np. Arla, Hochwald, FrieslandCampina) chcąc otrzymać realistyczne oszacowanie faktycznej emisji, oferują swoim dostawcom zbieranie danych dotyczących bilansu klimatycznego. Oprócz tego można szacować bilans energetyczny za pomocą programu TEKLa z Instytutu Rolnictwa Dolnej Saksonii.
W mleczarniach Arla Foods i FrieslandCampina rolnicy dostają rekompensatę klimatyczną. Przykładowo – Arla Foods od czerwca 2020 r. płaci dodatkowo 1 eurocent/kg mleka, jeżeli rolnik bierze udział w zaproponowanej przez mleczarnię kontroli klimatycznej.
Obliczanie bilansu klimatycznego - jak to zrobić?
W Niemczech założono, że ślad dwutlenku węgla (patrz ramka) wynosi 1,1 kg CO2 na każdy kg mleka. Wartości tej nie można porównywać 1 do 1 z obliczonym przez mleczarnię bilansem klimatycznym, ponieważ kalkulacja w obu przypadkach się różni. Mleczarnie oferują własne metody obliczeń bilansu klimatycznego w gospodarstwach bazujące na różnych metodach technicznych (platformy online, Excel) oraz fachowym doradztwie. Dlatego też wyników (ślad CO2) pochodzących z różnych mleczarń nie można porównywać między sobą, a analiza porównawcza (benchmarking) możliwa jest tylko między rolnikami, którzy dostarczają mleko do tej samej mleczarni.
Podczas analizy bilansu klimatycznego produkt ocenia się w trakcie całego procesu produkcyjnego. W przeliczeniu bierze się pod uwagę wkład i zyski w gospodarstwie (produkt, produkty powiązane – krowy brakowane, cielęta). System obliczający bilans zawiera następujące dane:
- Pogłowie stada
- Przeciętna masa krowy
- Wydajność mleczna (mleko skorygowane energetycznie), łącznie ze składem
- Liczba młodych zwierząt oraz zwierząt przeznaczonych na ubój, straty pogłowia
- Zużycie energii (prąd, olej napędowy), własny udział ogniw energetycznych oraz bioenergii
- Ściółka
- Składowanie odchodów (magazynowanie gnojowicy, powierzchnie korytarzy, podłoga szczelinowa)
- Pastwiskowanie
- Różne opcje regulacji
Jak można zredukować ślad CO2?
Wydajność i długowieczność: Największy potencjał do redukcji gazów w przeliczeniu na kg mleka ma wysoka wydajność. Wprawdzie wraz z wydajnością wzrasta emisja metanu w przeliczeniu na krowę, jednocześnie jednak zmniejsza się emisja na kg mleka. A to przykład (Lasar, 2017):
Krowa A 6 tys. kg mleka/rok przy 7 tys. kg CO2/w roku.
7 tys./6 tys. = 1,17 kg CO2/kg mleka
Krowa B 10 tys. kg mleka/rok przy 9 tys. kg CO2/w roku.
9 tys./10 tys.= 0,90 kg CO2/kg mleka
Krowa B produkuje mniej gazów – wynika to z tego, że 70% metanu pochodzi z utrzymania (przelicznik teoretyczny, bo obok wydajności na emisję wpływa też efektywność wykorzystania paszy).
Pasza: Szczególnie dobre dla bilansu klimatycznego są pasze produkowane przez gospodarstwo. Albo – pasze zakupione z regionu, np. z browarów czy od producentów wysłodków. Ich bilans jest dobry, ponieważ to produkt uboczny produkcji głównej. Oprócz tego ważna jest wysoka efektywność wykorzystania paszy (wysoka jakość paszy podstawowej) oraz minimalne straty.
W dalszym ciągu należy pracować nad redukcją emisji. Potencjał jest przede wszystkim w magazynowaniu gnojowicy oraz w dziale pasz z zakupu
Gnojowica: Składowanie odchodów ma ogromny wpływ, ponieważ szczelne przykrycie redukuje emisję gazów. Lepsze są korytarze pokryte płytą, a nie szczelinowe. Emisję może również ograniczyć fermentacja gnojowicy w urządzeniach do produkcji biogazu. Przeciętnie można zaoszczędzić 0,2 kg CO2/kg mleka.
Energia: Im mniejsze zużycie prądu i energii, tym lepszy bilans. W niektórych przeliczeniach własny prąd produkowany w gospodarstwie jest oceniany pozytywnie. Bierze się pod uwagę energię wyprodukowaną i zużytą.
Birte Ostermann-Palz
Zdjęcie: Beata Dąbrowska
Zdjęcie: Beata Dąbrowska
Artykuł ukazał się w magazynie Elita Dobry Hodowca 6/2020 na str. 54. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na Elicie: Zamów prenumeratę.
