Kłaczki trzeba usunąć!
Jeżeli mastitis prowadzi do zmian w wydzielinie (pojawiają się kłaczki) można spróbować usunąć je z wymienia poprzez dój. Chociaż procesy zachodzące w organizmie również rozkładają ropę i nagromadzoną fibrynę, dojenie wspomaga ten proces. Wypłukiwanie patogenów podczas doju zmniejsza również ryzyko pojawienia się innych patogenów w tkance wymienia. W przypadku zakażeń bakteriami, które są zdolne do uwalniania toksyn po śmierci (np. bakterie coli), wydojenie zmniejsza ilość toksyn w wymieniu.
Duże zmiany wydzieliny w krowim wymieniu
Pomimo tej wiedzy pojawiają się pytania dotyczące sposobu, w jaki należy przeprowadzać dojenie:
1. Wydoić? Tak długo, jak długo zmieniona wydzielina nie blokuje kanału strzykowego, wydojenie oznacza, że można całkowicie polegać na automatycznym systemie doju. Ręczne zakładanie aparatów udojowych pod koniec doju lub ręczne zdejmowanie aparatów jest niepotrzebnym obciążeniem dla strzyków. Jeśli są wątpliwości czy automatyczny system ściągania aparatów udojowych działa prawidłowo, można go łatwo sprawdzić na zwierzętach ze zdrowymi wymionami: jeśli po zdjęciu aparatów udojowych można wydoić jeszcze trzy lub cztery strumienie mleka, wynik jest prawidłowy. Należy sprawdzić technikę, jeśli udaje się zdoić dwa (mniej) albo pięć (i więcej) strumieni.
2. Wydojenie nawet przy małej ilości mleka? Nawet przy drastycznym spadku wydajności mlecznej opłaca się wydoić krowy. Wydzielina, która jest zwykle wodnista i może zawierać płatki fibryny, może wskazywać na zakażenie bakteriami coli, dlatego wydojenie mleka i patogenów zmniejsza obciążenie toksynami, z którymi organizm musiałby sobie poradzić. Niestety, nie da się całkowicie uniknąć uwalniania toksyn, ponieważ w krwiobiegu mogą krążyć inne patogeny.
3. Ręczne ściąganie w przypadku zablokowanego kanału strzykowego? Jeżeli zmienione wydzieliny blokują kanał strzykowy (ropa, skrzepy krwi), dój mechaniczny nie zapewni wystarczającego stopnia wydojenia, ponieważ przejście z cysterny mlecznej (tj. jamy w strzyku) do kanału strzykowego jest zablokowane. W takich przypadkach lepszy efekt można uzyskać poprzez dojenie ręczne – pod warunkiem, że zablokowanie kanału strzykowego nie zostanie uwolnione przez ogromny wzrost ciśnienia. Chociaż kanał strzykowy rozszerza się podczas doju do średnicy 2–3 mm, wielu dojarzy nie zdaje sobie sprawy, że ich próby dojenia powodują tak wysokie ciśnienie w cysternie mlecznej, że mogą spowodować trwałe, czasem nieodwracalne uszkodzenia tkanki w kanale strzykowym.
W takich sytuacjach pomocne jest ponowne wmasowanie zatykających kłaczków w cysternę mleczną (patrz rysunek). W tym celu kciukiem i palcem wskazującym jednej ręki przytrzymuje się końcówkę strzyka, a palcami drugiej ręki przesuwa się zmiany wydzieliny w kierunku dna wymienia. Niezależnie od antybiotykoterapii, zastrzyki enzymatyczne do wymion mogą pomóc w zmianie konsystencji wydzieliny i ułatwić jej wydojenie.
4. Czy częste dojenie jest prawidłowe? W przypadku mastitis spowodowanego zakażeniami gronkowcami, drożdżakami lub bakteriami coli, częsty dój może przyspieszyć proces wyleczenia. W przypadku paciorkowców środowiskowych, takich jak S. uberis, częsty dój daje efekty odwrotne do zamierzonych, ponieważ z jednej strony zwiększa się tempo namnażania patogenu, a z drugiej strony wielokrotne poszerzanie kanału strzykowego zwiększa ryzyko nowych infekcji.
To ważna informacja szczególnie dla producentów mleka z automatycznym systemem doju, u których może być konieczne ograniczenie częstości doju zakażonych zwierząt – np. do dwóch dziennie. Ma to również sens w przypadku działań terapeutycznych z zastosowaniem aplikatorów do wymion – substancje czynne muszą mieć czas na rozprowadzenie w ćwiartce wymienia i osiągnąć odpowiedni poziom aktywności. Przedwczesny dój byłby tu zagrożeniem, a nawet mógłby prowadzić do powstania oporności.
