W uprawie śliwy kłopotliwe bywają niska temperatura zimą i wiosenne przymrozki. Największym jednak problemem jest ospowatość śliwy – groźna choroba wirusowa nazywana powszechnie szarką i wywoływana przez Plum Pox Virus (PPV). Dlatego do różnego rodzaju nasadzeń, a zwłaszcza sadów ekologicznych, polecana jest odmiana Jofela, charakteryzująca się dobrą zdrowotnością drzew i odpornością na wirusa PPV.
Wektorami wirusa PPV są mszyce, których zwalczanie w sadach ekologicznych bywa bardzo trudne. Jeśli wirus szarki wniknie do tkanek drzewa, to pozostanie ono chore do końca życia. Nie ma dotychczas sposobu na wyeliminowanie go z rosnących roślin. Szkodliwość choroby polega na znacznym pogorszeniu jakości owoców i redukcji plonów.
Uprawiane odmiany śliwy w uproszczeniu można podzielić na:
- bardzo wrażliwe,
- wrażliwe i tolerancyjne wobec wirusa PPV.
Jakie są objawy występowania szarki?
Węgierka Zwykła, Węgierka Łowicka, Węgierka Dąbrowicka, które kiedyś powszechnie uprawiano w Polsce, okazały się być bardzo wrażliwe i dlatego stopniowo rezygnowano z ich uprawy. U wymienionych wyżej węgierek silne objawy szarki występowały na liściach, pędach i co najgorsze – na owocach. Na chorych drzewach owoce były drobne, zdeformowane, skórzaste i niesmaczne. Miąższ i pestka przebarwiały się na czerwono. Owoce tych odmian osypywały się, zanim osiągnęły dojrzałość i nie nadawały się do użytku.
Które odmiany są mniej wrażliwe i tolerancyjne na szarkę?
Aby nie zabrakło śliwek na rynku, do sadów wdrożono wówczas odmiany mniej wrażliwe i tolerancyjne, u których wirus wykazuje symptomy na liściach czy pędach, a owoce są uszkadzane w niewielkim stopniu. Wprowadzono wówczas do uprawy m.in. śliwy:
- Ruth Gerstetter,
- Cacanska Rana,
- Katinka,
- Cacanska Lepotica,
- Cacanska Najbolja,
- Valjevka,
- Stanley,
- President,
- Presenta,
- Tophit i inne.
Odmiany tolerancyjne nie są jednak remedium na szerszą skalę, gdyż w przypadku dużej presji wirusa również ich owoce bywają silniej uszkadzane, a przy tym będąc siedliskiem wirusa (z objawami choćby tylko na liściach), przyczyniają się do jego rozprzestrzeniania. Takie odmiany nie są dobrym rozwiązaniem w sadach ekologicznych.
Przyszłość sadów ekologicznych
Stosunkowo nowym osiągnięciem hodowców są odmiany śliwy odporne na PPV i to one będą przyszłością ekologicznych sadów śliwowych. Pierwszą śliwę odporną na wirusa szarki o nazwie Jojo otrzymał dr Walter Hartmann na Uniwersytecie Hohenheim w Stuttgarcie. O przydatności tej odmiany do uprawy ekologicznej pisaliśmy w SN nr 1/2019.
Charakterystyka odmiany śliwy Jofela
Dziś prezentuję kolejną odmianę z tej serii, o nazwie Jofela. Otrzymano ją również Niemczech jako wynik krzyżowania śliw Jojo × Felsina.
- Jofela jest śliwą o późnej porze dojrzewania owoców i o dobrym ich smaku, w warunkach klimatycznych Polski ich smak jest lepszy niż owoców odmiany Jojo.
- Drzewo rośnie umiarkowanie silnie i tworzy dość gęstą koronę, ale zwykle z szerokimi kątami rozwidleń, co jest dużą zaletą odmiany.
- Jest mało lub średnio podatne na inne choroby, w tym na moniliozę.
- Jofela to śliwa samopłodna, nie wymagająca sadzenia zapylaczy.
- Kwitnie średnio wcześnie. Drzewo jest dość wytrzymałe na mróz, a pąki kwiatowe – na przymrozki wiosenne, dzięki temu corocznie obficie plonuje.
- Owoce są dość duże, kształtu owalnego, wyraźnie wydłużone. Jest to typ dużej węgierki, o masie 30–40 g.
- Skórka ma barwę ciemnofioletową, a w pełnej dojrzałości – granatową i pokryta jest gęstą, woskową powłoką.
- Miąższ dojrzałych owoców ma atrakcyjną, żółtopomarańczową barwę, jest zwarty i aromatyczny. Z łatwością oddziela się od pestki.
- Smak owoców jest przyjemny, słodko kwaskowy. Stosunek kwasów do cukrów jest zależny od warunków klimatycznych w czasie dojrzewania, ale są one zawsze smaczniejsze niż owoce odmiany Jojo.
- Jofela jest odmianą późną, dojrzewającą po odmianie Jojo i nieco wcześniej niż Węgierka Zwykła.
- W warunkach Sadu Doświadczalnego w Dąbrowicach (centralna Polska) dojrzewanie owoców przypada zwykle na przełom września i października. Mogą być zbierane przez długi okres, gdyż nie osypują się, a z biegiem czasu zyskują na smaku. Są atrakcyjne jako deserowe, ale również nadają się na różnego rodzaju przetwory i są doskonałe do wypieku ciast.
W sprzyjających warunkach (bez jesiennych mrozów) owoce można pozostawić na drzewie nawet do końca października. Warto to zrobić. Pozostawiając na własne potrzeby śliwki na jednym–dwóch drzewach, można delektować się smakiem świeżych owoców jeszcze po sezonie zbioru. Późne węgierki zbierane w fazie "pomarszczonej skórki" mają wysoki poziom ekstraktu i są bardzo aromatyczne.
Dr hab. Elżbieta Rozpara, profesor IO
Instytut Ogrodnictwa–PIB w Skierniewicach
