StoryEditorPORADY PRAWNE

Prawo dzierżawcy do pierwokupu. Komu przysługuje pierwszeństwo w nabyciu ziemi?

19.12.2022., 07:30h
Alicja MorozAlicja Moroz

Od ponad 5 lat dzierżawię grunt od sąsiada, który przeszedł na emeryturę rolniczą. Umowa jest ważna jeszcze 5 lat. Obecnie sąsiad zamierza sprzedać tę ziemię, o czym dowiedziałem się od postronnej osoby. Czy przysługuje mi pierwszeństwo w nabyciu tej ziemi? Czy sąsiad ma obowiązek najpierw mnie zaproponować kupno gruntu?

Dzierżawca gruntu od prywatnego właściciela nie ma pierwszeństwa w jego nabyciu. Przysługuje mu natomiast prawo pierwokupu przewidziane w art. 3 Ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, jeżeli:

  • umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną

  • oraz była wykonywana co najmniej przez 3 lata, licząc od tej daty,

  • oraz nabywana nieruchomość rolna wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy.

Aby uznać dzierżawcę za prowadzącego gospodarstwo rodzinne, zgodnie z art. 5 ww. ustawy muszą być spełnione dodatkowe warunki:

  • gospodarstwo to musi być prowadzone przez rolnika indywidualnego, łączna powierzchnia użytków rolnych nie może być większa niż 300 ha.

Za rolnika indywidualnego może być uznana osoba spełniająca wymogi wymienione w art. 6 Ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, czyli posiadanie kwalifikacji rolniczych, zamieszkiwanie co najmniej od 5 lat w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzenie przez ten okres osobiście tego gospodarstwa.

Zgodnie z art. 597 § 1–2 Kodeksu cywilnego rzecz, której dotyczy prawo pierwokupu, może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona. Tak więc właściciel ziemi może zawrzeć z osobą trzecią tylko warunkową umowę sprzedaży, przy czym powinien niezwłocznie zawiadomić uprawnionego do pierwokupu o jej treści.

Prawo pierwokupu wykonuje się przez oświadczenie złożone sprzedającemu. Jeżeli zawarcie umowy sprzedaży rzeczy, której dotyczy prawo pierwokupu, wymaga zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu powinno być złożone w tej samej formie. W przypadku przeniesienia własności nieruchomości wymagana jest forma aktu notarialnego, a zatem i oświadczenie dzierżawcy o wykonaniu prawa pierwokupu powinno być złożone w tej formie. Prawo pierwokupu co do nieruchomości można wykonać w ciągu miesiąca.

Przez wykonanie prawa pierwokupu dochodzi do skutku między sprzedającym a dzierżawcą umowa sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą trzecią. Uprawniony z prawa pierwokupu nie ma możliwości renegocjacji warunków umowy, a to oznacza, że może je przyjąć albo zrezygnować z przysługującego mu prawa. Jeżeli jednak cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu może w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu wystąpić do sądu o ustalenie ceny. Sąd ustala cenę przy zastosowaniu sposobów jej ustalania przewidzianych w art. 149 i następnych Ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

image
PORADY PRAWNE

PORADY PRAWNE: Dziedziczny obowiązek zapłaty zachowku

Zgodnie z art. 599 § 2 k.c. jeżeli dzierżawcy sprzedawanej nieruchomości przysługuje ustawowe prawo pierwokupu, nieważna jest sprzedaż tej nieruchomości dokonana bez zastrzeżenia warunku, że uprawniony ze swego prawa nie skorzysta lub bez umożliwienia dzierżawcy skorzystania z tego prawa. Również art. 9 Ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego przewiduje, że nabycie własności nieruchomości rolnej, niezgodnie z jej przepisami jest nieważne. W szczególności nieważne jest m.in. dokonanie czynności prawnej bez zawiadomienia uprawnionego do pierwokupu.

Sąsiad może zatem sprzedać ziemię, nie proponując kupna najpierw Panu, ale musi umożliwić Panu skorzystanie z prawa pierwokupu. 

Alicja Moroz
fot. envato.elements

01. listopad 2024 03:29