"Niekochane" bliźnięta: dlaczego mnogie ciąże u krów są niekorzystne?
Problemy w trakcie wycielenia, późniejsze związane z tym schorzenia, zaburzenia płodności, osłabienie, a nawet bezpłodność cieląt (w przypadku samic) to tylko
nieliczne problemy, które mogą być następstwem porodów bliźniaczych.
Aby zagwarantować zdrowie zwierzętom oraz dobrą wydajność, zarówno matka, jak i cielę potrzebują szczególnej uwagi ze strony hodowcy. Najwięcej doświadczeń w tej dziedzinie przeprowadzono na krowach rasy hf. Wskazują one, że:
- obecnie ciąże bliźniacze zdarzają się dużo częściej niż kiedyś (prawie 5% wszystkich ciąż);
- poronieniami i ciężkimi porodami kończą się najczęściej ciąże bliźniacze umiejscowione w jednym rogu macicy;
- w 95% ciąże mnogie są efektem podwójnej owulacji – w trakcie rui owuluje więcej niż jedna komórka jajowa;
- ciąża mnoga jest około 7 dni krótsza (literatura podaje dane w dość dużym rozrzucie).
Większa wydajność mleczna - większe ryzyko ciąży mnogiej u krowy
Wzrastający odsetek ciąż bliźniaczych można łączyć również ze wzrastającą wydajnością mleczną. Wysokoprodukcyjne krowy pobierają więcej paszy, co prowadzi do zwiększenia przepływów krwi w wątrobie. Tam też są metabolizowane hormony płciowe, jak np. progesteron. W wyniku zwiększonego przepływu krwi (wątroba intensywnie pracuje), metabolizm przyspiesza i poziom progesteronu we krwi spada. Wzrasta wtedy ryzyko owulacji mnogiej i w konsekwencji ciąż mnogich (wykres 2).
Kiedy wiemy o ciąży mnogiej u krowy?
Ciążę podwójną można diagnozować już podczas badania na cielność pod warunkiem, że damy sobie odpowiednio dużo czasu! Na potencjalną ciążę mnogą wskazują wyczuwalne dwa ciałka żółte (wynik podwójnej owulacji). Wyjątkowo zaobserwujemy tzw. twin line, gdy oba pęcherzyki są położone w jednej linii obok siebie. Warto poświęcić na badanie nieco więcej czasu ze względu na większe ryzyko utraty ciąży bliźniaczej.
Jeśli pracujemy nad wydajnością w stadzie, musimy liczyć się z tym, że problem ciąż mnogich będzie narastał. Nie ma jako takiej metody zapobiegania; częściowo tylko ryzyko minimalizują niektóre programy sterowania rozrodem – np. double-ovsynch czy dodatek progesteronu.
- W 90% przypadków ciąż bliźniaczych różnopłciowych, jałówki rodzą się z tzw. syndromem frymartynizmu – samice są bezpłodne z niedorozwiniętymi narządami płciowymi
Pozostaje dokładna diagnostyka, by w razie stwierdzenia ciąży mnogiej odpowiednio poprowadzić ciążę. Wspomóc takie krowy i zagwarantować dobrą laktację może:
■ zasuszenie 7 dni wcześniej (konieczne są dokładne notatki),
■ profilaktyczne wspieranie metabolizmu – bolusy z wapna, glikol propylenowy itd.,
■ pomoc w trakcie porodu.
Dr Stefan Borchardt, Wolny Uniwersytet w Berlinie
Zdjęcia: Beata Dąbrowska
