Krowy nie będą pobierać zagrzanej paszy!
Ciepłą wiosną i latem przegrzanie paszy jest główną przyczyną spadku jej pobrania. Badania naukowe pokazują, że zagrzanej paszy krowy pobierają mniej aż o 13%. Wraz ze wzrostem temperatury spada również strawność paszy. I tak, wzrost temperatury paszy o 100C prowadzi do strat energii o 0,1 MJ NEL/kg suchej masy. Wynikający z tego deficyt energii wywołuje stany zapalne wymion oraz zaburzenia płodności, których skutki trwają znacznie dłużej niż faktyczny okres upałów. Dlatego zagrzane partie kiszonek nie powinny być podawane zwierzętom. A wręcz przeciwnie – potraktujmy je tak samo jak pasze z pleśnią – zagrzane części z marginesem 50 cm należy bezwzględnie usunąć. Jeżeli w gospodarstwie są niedobory kiszonek, można młode zwierzęta przestawić na paszę suchą – mieszankę słomy i paszy treściwej, a w razie konieczności dokupić paszę, nawet jeżeli jest droga.
Nasuwa się pytanie - czy może chociaż część kiszonki da się uratować? Odpowiedź brzmi – ograniczyć zagrzewanie kiszonek w silosach! Metody:
Czysta praca: resztki kiszonki są rajem dla grzybów! W takich warunkach namnażają się błyskawicznie. Jeżeli resztka kiszonki ma kontakt z kominem silosu, jego powierzchnia zanieczyszcza się i zaczyna się nagrzewać. Dlatego latem należy zawsze oczyszczać ściany silosu!
Zwiększyć ugniatanie: im mniejsza kompresja, tym łatwiejszy dostęp tlenu do części głębokich silosu. Tam, gdzie drożdże mają kontakt z tlenem, kiszonka się zagrzewa. Na to jednak trzeba czasu, a więc im lepsze ugniatanie, tym wolniejsze tempo zagrzewania kiszonki.
Wybieranie kiszonki bez naruszenia jej struktury: Wybieranie kiszonki za pomocą wózka widłowego, gdzie widły naruszają strukturę, ułatwia dostęp tlenu w głębokie partie silosów, a to powoduje ich zagrzewanie się. Lepsze są inne techniki odcinania kiszonek, które pozostawiają gładkie powierzchnie (piła boczna, czy szufla tnąca).
Usunięcie przegrzanej partii kiszonki: jeżeli doszło do zagrzania kiszonki w silosie, zaczynają pracować drożdże, dlatego trzeba ściągnąć gorącą warstwę kiszonki przynajmniej z 50-centymetrowym marginesem.
Cięcie popryskać kwaśnym preparatem: Doświadczenia z Aulendorf pokazały, że potraktowanie powierzchni silosu kwasem propionowym opóźnia ponowny proces zagrzewania kiszonki o 1,7 dnia. Ze względu na niewielką głębokość penetracji środka (max. 6 cm) koniecznie jest przeprowadzanie oprysków codziennie. Po wykonaniu zabiegu, należy na tę część naciągnąć folię ochronną, aby zapobiec parowaniu.
Termometrem na podczerwień łatwo można kontrolować temperaturę w silosie
Zmiana silosu: jeżeli mimo wymienionych wyżej działań oraz potraktowania jego zawartości preparatem z kwasem, nacięcie pozostaje w dalszym ciągu gorące, nie pozostaje nic innego jak zmiana silosu – przynajmniej w górnej części lub nawet całej objętości silosu. Zaczynamy od ściągnięcia w całości gorących części, a następnie reszty silosu w cienkich warstwach ze środkiem stabilizującym na bazie kwasu propionowego (przynajmniej 5 l na tonę silosu). Materiał trzeba bardzo dobrze ugnieść i natychmiast przykryć. Zaleca się napełnić nisko silos, aby łatwiej pobierać porcje. Nowy silos zamknąć na przynajmniej 14 dni.
Stabilizacja TMR-u za pomocą kwasów i soli
Podgrzewanie TMR-u już na stole paszowym jest efektem działania drożdży. Kontakt z tlenem przez kilka godzin, może doprowadzić do ich namnożenia, a przez to do zagrzania całej dawki pokarmowej. Zagrzanie jest de facto oznaką psucia się paszy, przez co spada smakowitość oraz jej energetyczność, a proces ten zaczyna się już 6 do 8 godzin przed. Jeżeli rano hodowca stwierdzi, że TMR jest za gorący, to prawdopodobnie połowę zepsutej paszy zwierzęta już zjadły!
W tej sytuacji pomoże dodanie do mieszanki kwasu lub proszku (stabilizatora TMR) do wozu paszowego. Ważne, by rozprowadzić go bardzo równomiernie. Przy zastosowaniu słabych kwasów (mniej żrących), trzeba zwrócić szczególną uwagę na zadawaną ilość. Ostra woń kwasu propioidowego może ograniczać pobieranie paszy przez zwierzęta, dlatego kwas należy mieszać z paszą w mniejszej koncentracji, ale za to w większej objętości.
Rada: specjalne kwasy do TMR-u są niestety trochę droższe, jednak łatwiejsze w użyciu oraz mniej niebezpieczne.
Do stabilizacji paszy nadają się również niektóre sole, np. sorbinian potasu. Granulat przed użyciem należy rozpuścić w wodzie, zachowując przy tym zasady bezpieczeństwa.
Ostrożnie przy dodawaniu wody do TMR: wilgotna pasza ma tendencję do szybszego zagrzewania się! Jeżeli woda jest magazynowana w pojemniku, można potrzebną ilość preparatu rozpuścić bezpośrednio w niej. Do tego celu wykorzystuje się różne systemy do dozowania.
Ostrożnie: Technika pobierania kiszonki za pomocą ładowacza czołowego, gdzie widły luzują kiszonkę sprawia, że zwiększa się dopływ tlenu,co może powodować zagrzewanie się głębszych partii. Przynajmniej latem lepsze są inne urządzenia do pobierania kiszonek jak na przykład specjalne wycinaki do kiszonek pozostawiające gładką powierzchnię
Nie może pozostać nawet gram!
Wóz paszowy za każdym razem dokładnie opróżniamy, również stół paszowy należy utrzymywać w maksymalnej czystości, ponieważ resztki paszy mogą zainfekować drożdżami świeżo zadaną paszę i w ten sposób przyspieszyć proces zagrzewania. Przy wyższych temperaturach i w trakcie upałów sprawdza się zadawanie paszy dopiero późnym wieczorem, kiedy spada temperatura otoczenia (pasza wówczas nie zagrzewa się tak szybko) lub też odwrotnie – w bardzo wczesnych godzinach porannych przy wschodzie słońca. Druga opcja jest nawet korzystniejsza, bo odpowiada naturalnemu rytmowi pobierania paszy przez zwierzęta. Można też zadawać paszę kilka razy dziennie i w międzyczasie ją podgarniać. W lecie krowy pobierają aż dwie trzecie paszy w nocy, dlatego stół paszowy nie powinien być pusty wieczorem czy też nocą!
-ve-
We współpracy z J. H. Puckhaber
Artykuł ukazał się w magazynie Elita Dobry Hodowca 2/2022 na str. 6. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na Elicie: Zamów prenumeratę.
