StoryEditorPestkowe: Jaki to był rok?

Rynek wiśni i czereśni w Polsce w 2022 roku. Jak wyniki zbiorów wpłynęły na ceny

17.11.2022., 07:30h
Dr hab. Bożena Nosecka, prof. IERiGŻ-PIB<br/>Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB<br/>w WarszawieDr hab. Bożena Nosecka, prof. IERiGŻ-PIB
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB
w Warszawie
Według szacunku GUS z września zbiory wiśni w 2022 r. wyniosły około 183 tys. ton i były o 10% większe niż w roku poprzednim. W ostatnich dziesięciu latach (2013–2022) wyższa była produkcja tych owoców tylko w 2016 i 2018 r. Zbiory czereśni w 2022 r. były o 34% większe niż w roku poprzednim i osiągnęły rekordowy poziom około 79 tys. ton. Jak te wyniki wpłynęły na ceny tych owoców?

Duże zbiory wiśni i czereśni (tak jak większości pozostałych owoców) wynikały głównie z braku uszkodzeń mrozowych drzew i krzewów (łagodny przebieg zimy) oraz długiego i obfitego ich kwitnienia. Wprawdzie miał miejsce, w wyniku niedoborów wody w glebie, znaczny opad kwiatów i zawiązków, jednakże ilość związanych owoców była wystarczająca dla osiągnięcia wysokich plonów. Brak wystarczającej ilości opadów, głównie w marcu, kwietniu, czerwcu i na początku lipca, któremu towarzyszyła wysoka temperatura powietrza spowodował drobnienie owoców i pogarszanie ich jakości. Ponadto ze względu na upalną pogodę okres zbiorów wiśni, czereśni i innych owoców był relatywnie krótki.

image

Wykres 1. Zbiory wiśni i czereśni (w tys. ton)

FOTO:

Ceny wiśni w roku 2022 i opłacalność produkcji

Mimo większych zbiorów ceny skupu wiśni i większości pozostałych owoców we wszystkich ogniwach łańcucha marketingowego były w 2022 r. wyższe niż w roku poprzednim. Spowodowane to było przede wszystkim wzrostem kosztów produkcji owoców w następstwie istotnego zwiększenia cen:

  • nawozów mineralnych,
  • paliwa i nośników energii,
  • ale też opłaty siły roboczej.

O opłacalności produkcji wiśni decydują ceny skupu oferowane przez zakłady przetwórcze, bowiem trafia do nich około 70% produkcji tych owoców.

  • W 2022 r. przeciętne ceny skupu (loco – zakład) wiśni przeznaczonych do mrożenia wyniosły około 2,70 zł/kg, wobec około 1,8 zł/kg w 2021 r.
  • Ceny wiśni wykorzystywanych do produkcji zagęszczonych soków zwiększyły się z około 0,85 do 1,75 zł/kg.
  • Spośród owoców miękkich bardziej niż wiśni wzrosły ceny wykorzystywanych w zakładach przetwórczych: truskawek i porzeczek czarnych.
  • Mniejsza była skala wzrostu cen aronii, a obniżyły się, wobec rekordowo wysokiego poziomu w 2021 r., ceny skupu malin.
  • Warto dodać, że niższe były też ceny skupu śliwek. Tak jak w większości pozostałych lat ceny skupu wiśni były nisze niż większości owoców jagodowych.
  • Wzrosły też istotnie ceny skupu wiśni przeznaczonych na eksport – z około 0,9 do 1,9 zł/kg. Wskazuje to na duże zapotrzebowanie na wiśnie w krajach-odbiorcach, głównie w Niemczech. Niemcy odbierają z Polski przede wszystkim wiśnie kierowane do przetwórstwa w tym kraju.
  • Ze względu na duże zapotrzebowanie krajowych zakładów przetwórczych zagraniczna sprzedaż tych owoców była mniejsza niż w 2021 r., kiedy wyniosła około. 7 tys. ton. Import wiśni, tak jak w 2021 r., wyniósł około 0,5 tys. ton.
  • Ceny skupu wiśni kierowanych do konsumpcji bezpośredniej w lipcu, tj. w miesiącu ich największej podaży, wyniosły około 6 zł/kg i były niższe niż w lipcu 2021 r. Bezpośrednia konsumpcja wiśni w Polsce oceniana jest na 7–9 tys. ton.
image

Wykres 2. Ceny skupu wiśni do przetwórstwa (w zł/kg)

FOTO:

Ceny skupu wiśni, tak jak większości owoców, nie wykazują tendencji wzrostowej, przy równocześnie silnej ich wahliwości spowodowanej przede wszystkim zmiennością zbiorów.

W latach 2013–2022 wskaźnik zmienności cen skupu wiśni kierowanych do produkcji mrożonek wyniósł 66%, a do produkcji soków zagęszczonych 71%. Mniejsza jest wahliwość cen skupu wiśni kierowanych do spożycia bezpośredniego. W latach 2013–2022 mniejsza niż wiśni była zmienność cen skupu kierowanych do przetwórstwa pozostałych owoców miękkich. Zmienność cen skupu porzeczek czarnych wyniosła 57%, malin 52%, aronii 44%, agrestu 34%, porzeczek czerwonych 29%, a truskawek 21%.

image
Sezon pestkowych 2022

Jaki to był rok dla owoców pestkowych? Podsumowanie z Sadu Doświadczalnego w Dąbrowicach

Ceny czereśni, import oraz eksport

Sytuacja dochodowa producentów czereśni wyznaczana jest poziomem cen skupu tych owoców kierowanych do konsumpcji bezpośredniej.

  • Przeciętne ceny skupu czereśni w 2022 r. wyniosły 6,7 zł/kg wobec 7,5 zł/kg w roku poprzednim.
  • Decydujący był spadek cen w czerwcu w porównaniu do czerwca 2021 r. W ostatnich dziesięciu latach wyższe były ceny skupu czereśni przeznaczonych do konsumpcji bezpośredniej w latach 2019–2021. Do 2017 r. ceny skupu wykazywały tendencję wzrostową.
  • Spadek cen skupu czereśni w 2022 r. spowodowany był przede wszystkim rekordowymi zbiorami tych owoców. Na kształtowanie się łącznej podaży mniejszy niż w roku poprzednim miał wpływ import czereśni, sprowadzanych głównie z Grecji i Hiszpanii. Przywóz w 2022 r. wyniósł 4,6 tys. ton, wobec 5,6 tys. ton w roku poprzednim.
image

Wykres 3. Ceny skupu czereśni przeznaczonych do konsumpcji bezpośredniej
(w zł/kg)

FOTO:

Trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że zahamowanie tendencji wzrostowej cen skupu czereśni w ostatnich latach spowodowane było istotnym wzrostem ich przywozu.

  • Średni import tych owoców w latach 2013–2016 wyniósł około 1,2 tys. ton, a w latach 2017–2022 – około 3,9 tys. ton.
  • Import realizowany jest głównie w czerwcu i lipcu, tj. w miesiącach zbiorów w kraju.
  • Z drugiej strony zmniejsza się eksport czereśni. Decydujące było wprowadzenie w 2014 r. przez Rosję embarga na przywóz m.in. produktów ogrodniczych z UE.
  • Rosja była głównym odbiorcą czereśni z Polski.
  • W ostatnich latach zmniejszył się też eksport do Białorusi, która zastąpiła Rosję w miejscu głównego importera tych owoców z Polski. Obecnie głównym odbiorcą czereśni z Polski są Niemcy.
image

Wykres 4. Eksport i import czereśni (w tys. ton)

FOTO:

Polska w ostatnich latach jest importerem netto czereśni. W 2022 r. ujemne saldo handlu zagranicznego tymi owocami wyniosło około 3 tys. ton, wobec około 4 tys. ton w 2021 r. W latach 2013–2016 dodatnie saldo handlu wyniosło średnio 5,6 tys. ton. Ceny eksportowe czereśni są zdecydowanie niższe od cen importowych tych owoców. W 2022 r. ceny eksportowe były niższe od importowych o 42%.

Podsumowanie - Wzrost cen nie rekompensował zwiększania kosztów produkcji wiśni

W 2022 r. zbiory wiśni w wyniku korzystnych warunków atmosferycznych przekraczały poziom z roku poprzedniego, a zbiory czereśni były rekordowo wysokie. W wyniku bardzo wysokich zbiorów obniżyły się ceny skupu czereśni. Wzrost zapotrzebowania na zagranicznych rynkach zbytu na mrożonki i soki zagęszczone spowodował natomiast wzrost cen skupu kierowanych do przetwórstwa wiśni. Wzrost cen nie rekompensował jednakże zwiększania kosztów produkcji wiśni. Spadła opłacalność produkcji czereśni. Wobec spodziewanego utrzymania w 2023 r. tendencji wzrostowej kosztów produkcji, poprawa sytuacji dochodowej producentów wiśni, czereśni i innych produktów ogrodniczych wymagałaby istotnego wzrostu cen skupu tych owoców. 

Dr hab. Bożena Nosecka, prof. IERiGŻ-PIB​

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB​ w Warszawie

21. listopad 2024 17:45