Wybór i dawka nawozu w uprawie cebuli
Hipotetycznie, jeśli wysiejemy 3 jedn., tzn. 750 000 nasion, i przy założeniu, że otrzymamy cebule o kalibrażu 7 cm (masie około 200 g), jesteśmy w stanie uzyskać plon 150 t/ha. Na kalkulatorze to się zgadza, tylko dlaczego w praktyce plony przekraczające 40 t/ha traktowane są już jako dobre?
Co decyduje o plonie cebuli?
Jednym z najistotniejszych czynników, które decydują o plonie i jego wartości biologicznej jest nawożenie. Przy doborze poszczególnych nawozów bierzemy pod uwagę wymagania pokarmowe cebuli oraz zawartość składników w glebie – jeśli czegoś w niej brakuje, uzupełniamy do optymalnych wartości. Należy wybrać właściwą metodę analizy gleby pod uprawę cebuli, czyli metodę uniwersalną (koszt około 50 zł za próbkę). Uzyskane wyniki odnosi się do ustalonych dla tego gatunku liczb granicznych (źródło: IO Skierniewice 2014).
Przy wyborze nawozów posypowych trzeba zwracać uwagę nie na cenę 1 tony, ale na to, co dokładnie dany nawóz wnosi, a także na jego rozpuszczalność, tzn. możliwość pobrania składników z nawozu przez roślinę. Porównując dostępne na rynku produkty, powinniśmy zwracać uwagę na formy poszczególnych składników i ich rozpuszczalność. Prawidłowo dobrane nawozy pozwolą podać około 60% azotu w formie saletrzanej (NO3), część fosforu w formie polifosforanowej oraz potas w formie bezchlorkowej. W saletrze amonowej i saletrzaku ilość formy saletrzanej stanowi połowę (50%) puli azotu i aby zwiększyć jego ilość do 60%, musimy uwzględnić w programie nawożenia saletrę wapniową, saletrę potasową lub nawozy na ich bazie, np. Nitrabor lub Unika Calcium, 1–3 razy w sezonie, po 120–250 kg/ha. Wieloskładnikowym nawozem bezchlorkowym (tzn. na bazie siarczanu potasu), który zawiera specjalną formę fosforu, jest YaraMila Complex (300–700 kg/ha).
Ważne nawożenie wapniem - co gdy odczyn jest odpowiedni, a zawartość wapnia jest zbyt mała?
Jeżeli w glebie jest odpowiednia zawartość wapnia, możemy w nawożeniu wykorzystać saletrę amonową lub saletrzak – jest to rozwiązanie bardzo ekonomiczne. Na oszczędności nie możemy jednak pozwolić sobie w sytuacji, kiedy wapnia jest zbyt mało, a tym bardziej w sytuacji, która zdarza się coraz częściej – gdy odczyn gleby jest odpowiedni, ale zawartość w niej wapnia niska. Pogłówne stosowanie kredy granulowanej korzystnie ogranicza powierzchniowe zaskorupianie gleby, jednak niedostatecznie odżywia rośliny tym składnikiem. Minimalna ilość wody to 66 000 litrów, które teoretycznie pozwalają rozpuścić 1 kg węglanu wapnia, tzn. nawet roczne opady na poziomie 600 mm nie umożliwią rozpuszczenia 100 kg kredy granulowanej. Jeśli faktycznie szukamy na rynku kredy granulowanej, powinniśmy zweryfikować certyfikat, jakim jest oznaczona (www.eur-lex.europa.eu).
Zwracaj uwagę na typ wapna
Produkt opatrzony certyfikatem z informacją o typie wapna G.1.5a lub G.1.5b bez wątpienia jest kredą o przyzwoitej reaktywności i wysokiej liczbie zobojętniania. Brak tego certyfikatu (ewentualnie certyfikatu 06a) świadczy o tym, że produkt nie jest kredą, tylko drobno zmielonym, a później zgranulowanym zwykłym węglanem wapna.
Saletra wapniowa zawiera w pełni rozpuszczalny w wodzie wapń i jeśli na polach faktycznie mamy problemy z wapniem, to będzie ona właściwym wyborem. W 1 litrze wody można rozpuścić ponad 1 kg saletry wapniowej i dostarczyć wapń w formie możliwej do pobrania przez roślinę. Rośliny wysycone wapniem cechują się lepszym wigorem i większą odpornością na patogeny, a tym samym wyższą zdrowotnością i przydatnością do długiego przechowywania.
Nawożenie dolistne cebuli
W przypadku nawożenia pozakorzeniowego mamy niewiele czasu na aplikację składników odżywczych. Zazwyczaj okres między pierwszym i ostatnim zabiegiem wynosi około 2,5 miesiąca – czas pomiędzy 4.–5. liściem właściwym, a załamaniem się szczypioru. W początkowym okresie wybrane nawozy powinny zapewnić intensywny wzrost szczypioru, tzn. aparatu asymilacyjnego, który będzie mógł wytworzyć dorodną cebulę. W tym celu warto sięgnąć po nawozy o zrównoważonym składzie NPK + mikro (Kristalon Zielony).
Faza 6. liścia właściwego stanowi odpowiedni czas na profilaktyczne zabiegi mikroelementowe, tzn. podanie boru, manganu i molibdenu. W przypadku cebuli uprawianej z przeznaczeniem na sprzedaż w workach, w celu zapewnienia przylegania łuski warto przed początkiem załamywania się szczypioru dostarczyć miedź w dawce 250 g/ha Cu (YaraVita Miedź w dawce 0,5 l/ha).
Wsparcie przed porażeniem i zwiększenie tolerancji na Stemphylium sp.
W celu zwiększenia tolerancji cebuli na porażenie przez Stemphylium sp. należy do preparatów fungicydowych dodawać nawozy zawierające magnez. W przypadku regeneracji szczypioru po uszkodzeniach herbicydowych, zamiast siarczanu magnezu, dobrze zastosować produkty dostarczające mikroelementy (np. KristaLeaf Foto), które pozytywnie wpływają m.in. na regenerację roślin i przebieg fotosyntezy.
Aby przeciwdziałać zasychaniu końcówek szczypioru, aplikujemy nawozy zawierające wapń. Poprawę skuteczności zabiegów wapniowych uzyskamy poprzez dodatek mikroelementów, zwłaszcza boru – polecam razem z Calcinitem zastosować Superbę Mikromix (0,5 kg/ha).
Fertygacja cebuli
Chciałbym skupić się głównie na ekonomicznym aspekcie fertygacji cebuli. Przede wszystkim dotyczy to pieniędzy, ale należy dodatkowo zaznaczyć, że fertygacja jest po prostu korzystna dla cebuli i roślina ta dobrze reaguje na podawanie składników odżywczych i wody właśnie w taki sposób. Dodatkowo, gdy wykorzystuje się fertygację, na ogół łatwiej jest także ochronić ten gatunek przed chorobami grzybowymi niż na plantacjach deszczowanych.
{embed-gallery-1_class}{embed-gallery-1}88816{/embed-gallery-1}{embed-gallery-1}89994{/embed-gallery-1}{/embed-gallery-1_class}
Trzy warianty uprawy cebuli
Zestawienie prezentuje trzy warianty uprawy cebuli.
- Pierwszy wariant, w którym gospodarstwo uzyskuje plon wynoszący 20 t/ha, to uprawa tradycyjna, niedeszczowana. Takie przypadki są wciąż dość powszechne w Polsce, co pokrywa się z danymi publikowanymi przez GUS.
- W drugiej kolumnie tabeli znajduje się przykład dobrze prowadzonego gospodarstwa, w którym stanowiska deszczuje się,
- a w ostatniej – symulacja dla gospodarstwa wyposażonego w system fertygacji cebuli.
Dane do tych wyliczeń zebrałem w ponad 100 gospodarstwach zlokalizowanych na terenie 7 polskich województw. Cebulę uprawia się w nich na powierzchni od 3 do 100 ha, a średni wieloletni plon handlowy waha się w zakresie 23–65 t/ha.
Całkowite koszty uprawy cebuli w 2022 r. wzrosły w stosunku do 2021 r. o ponad 30%. Do pełnych kalkulacji należałoby dodać koszty związane z przechowaniem, załadunkiem i koszty transportu do miejsca zbytu, ewentualnie sortowania, konfekcji do worków, czy obierania. Estymacji kosztów na sezon 2023 to dalszy ich wzrost związany głównie ze wzrostem kosztów nawożenia, paliwa, energii i robocizny.
Co daje fertygacja?
W polskich warunkach klimatyczno-glebowych stosowanie nawadniania za pomocą linii kroplujących w połączeniu z fertygacją pozwala osiągnąć plony przeciętnie o ponad 20 t/ha wyższe w stosunku do plantacji nawadnianych za pomocą deszczowni szpulowych. Cebulę sprzedajmy "na wagę", a nie "na powierzchnię", na której była uprawiana. Dlatego tak ważna jest kontrola kosztów jednostkowych. Fertygacja pozwala obniżyć koszty jednostkowe.
Gdzie uprawiana jest cebula?
- Uprawa cebuli w Polsce skoncentrowana jest na Kujawach i w Wielkopolsce.
- Areał cebuli w 2022 r. spadł o około 12% głównie tam, gdzie cebule przeznacza się do obierania. W rejonach, gdzie dominuje zbyt na rynku warzyw świeżych (bliskość dużej giełdy i większych miast) areał cebuli jest stabilny. Przykład ten obserwujemy w woj. mazowieckim.
Uprawa cebuli na dobrym poziomie nie jest łatwa. Składa się z wielu mniej lub bardziej istotnych elementów. Ich połączenie, przy jednoczesnej trosce o każdy z osobna, pozwala uzyskać dobre wyniki produkcyjne i finansowe.
Po przekazaniu wyników analizy istnieje możliwość bezpłatnego przygotowania indywidualnych rekomendacji:
- nawożenia posypowego i pozakorzeniowego – konieczna analiza ogrodnicza gleby;
- fertygacyjnych – konieczna pełna analiza wody.
Wojciech Kopeć
